Büyükşehir olduk…

 

Olduk olmasına da büyükşehir ne demektir? Öteki belediyelerden farkı nedir? Neden büyükşehir belediyelerine ihtiyaç duyulmuştur? Bu tür soruların yanıtlarını çoğumuz bilmiyoruz.

Gelin hep beraber “büyükşehiri” ya da şehrin büyüklüğünü tartışalım…

Büyükşehir belediyesi, en az üç belediyeyi kapsayan, asıl görevi de bu belediyeler arasında koordinasyonu sağlayan, idari ve mali özerkliğe sahip kurumlardır. Büyükşehir belediyelerinin kurulabilmesi için, nüfusun en az 750 bin olması gerekir.

Peki neden büyükşehir belediyelerine ihtiyaç duyulmuştur?

Nüfus yoğunlaşınca, il belediyeleri ihtiyaçları karşılamakta yetersiz kalır. İhtiyaçları karşılamak için de yasal düzenlemelerle geliri ve yetkisi arttırılan büyükşehir belediyeleri kurulmuştur.

Büyükşehir belediyelerinin amacı nedir?

Büyükşehir belediyesiyle birlikte, planlama ve koordinasyon açısından belediyenin mülki sınırı genişler. Bundan dolayı büyükşehir belediyesinde, daha az kaynakla daha kaliteli ve daha çok hizmet amaçlanır. Aynı zamanda hizmetin, çağın koşullarına cevap verebilecek şekilde olması amaçlanır, çağdaş belediyeciliğin en yüksek seviyede hızlı hizmet vermesi amaçlanır.

Büyükşehir belediyesinin gelirleri nelerdir?

Büyükşehir belediyelerinin gelirleri; öz gelirler, borçlanmalar, cezalar, genel bütçe vergi gelirleri ve devlet yardımlarından oluşmaktadır. Bunlar arasında en büyük gelir, genel bütçe vergi gelirleridir. Yeni düzenlemeyle, il genelinde toplanan bu verginin % 6’sı, büyükşehir belediyelerine verilmektedir. Ayrıca bu verginin % 4.5’i de, büyükşehir içindeki ilçe belediyelerine verilmektedir.

Bunun yanı sıra, iller bankasından büyükşehir belediyelerine belirli oranda para gönderilmektedir. Bu oran, bakanlar kurulu tarafından belirlenir.

Ayrıca eğlence vergilerinin % 20’si büyükşehir belediyelerine verilmektedir.

Büyükşehir belediyesine bırakılan sosyal ve kültürel tesisler, spor, eğlence ve dinlenme yerleri ile yeşil sahalar içinde tahsil edilecek her türlü belediye vergi, resim ve harçları büyükşehir belediyesine aittir.

Büyükşehir sınırındaki her türlü ilân ve reklamların vergileri ile asma, tahsis ve bakım ücretleri büyükşehir belediyelerine aittir.

Park yerlerinin işletilmesinden elde edilen gelirlerin % 50’si büyükşehir belediyelerine aittir.

Büyükşehir sınırındaki yerleşim yerlerinin yol, su ve kanalizasyon harcamalarına katılma payları; ayrıca kira, faiz ve ceza gelirleri büyükşehir belediyelerine aittir.

Kamu idare ve müesseselerin yardımları büyükşehir belediyelerine aittir.

Büyükşehir belediyesinin taşınır ve taşınmaz mal gelirleri bulunmaktadır.

Peki buna karşılık, büyükşehir belediyelerinin giderleri nelerdir?

Belediye hizmet binaları ve tesislerin temini, bakım ve onarımı için yapılan giderler.

Belediye personeline ve belediyenin seçilmiş organlarının üyelerine ödenen maaş, ücret, ödenek, huzur hakkı, yolluklar, hizmete ilişkin eğitim ile diğer giderler.

İlçe, ilk kademe belediyeleri ile bağlı kuruluşlara yapacakları yardımlar ve ortak proje giderleri.

Her türlü alt yapı, yapım, onarım ve bakım giderleri.

Mezarlıkların tesisi, korunması ve bakımına ilişkin giderler.

Faiz, borçlanmaya ilişkin diğer ödemeler ve sigorta giderleri.

Dar gelirli, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile özürlülere yapılacak sosyal hizmet ve yardımlar.

Dava takip ve icra giderleri.

Temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri.

Spor, sosyal, kültürel ve bilimsel etkinlikler için yapılan giderler.

Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları nelerdir?

Büyükşehir belediyesinin stratejik plânını, yıllık hedeflerini, yatırım programlarını ve bunlara uygun olarak bütçesini hazırlamak. Hazırladığı planları kamuoyu ve halkla paylaşmak.

Kendi sınırları içindeki imar planlarını yapmak ve uygulamak.

Büyükşehir belediyesi tarafından yapılan veya işletilen alanlardaki işyerlerine büyükşehir belediyesinin sorumluluğunda bulunan alanlarda işletilecek yerlere ruhsat vermek ve denetlemek.

Ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.

Büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak, yaptırmak, bakım ve onarımını sağlamak, kentsel tasarım projelerine uygun olarak bu yerlere cephesi bulunan yapılara ilişkin yükümlülükler koymak; ilân ve reklam asılacak yerleri ve bunların şekil ve ebadını belirlemek; meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi işlerini gerçekleştirmek.

Coğrafî ve kent bilgi sistemlerini kurmak.

Çevrenin, tarım alanlarının ve su havzalarının korunmasını sağlamak; ağaçlandırma yapmak; hafriyat toprağı, moloz, kum ve çakıl depolama alanlarını, odun ve kömür satış ve depolama sahalarını belirlemek, bunların taşınmasında çevre kirliliğine meydan vermeyecek tedbirler almak; büyükşehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; deniz araçlarının atıklarını toplamak, toplatmak, arıtmak ve bununla ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak.

Zabıta hizmetlerini yerine getirmek.

Yolcu ve yük terminalleri, kapalı ve açık otoparklar yapmak, yaptırmak, işletmek, işlettirmek veya ruhsat vermek.

Büyükşehirin bütünlüğüne hizmet eden sosyal donatılar, bölge parkları, hayvanat bahçeleri, hayvan barınakları, kütüphane, müze, spor, dinlence, eğlence ve benzeri yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek; gerektiğinde amatör spor kulüplerine malzeme vermek ve gerekli desteği sağlamak, amatör takımlar arasında spor müsabakaları düzenlemek, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara belediye meclis kararıyla ödül vermek.

Gerektiğinde sağlık, eğitim ve kültür hizmetleri için bina ve tesisler yapmak, kamu kurum ve kuruluşlarına ait bu hizmetlerle ilgili bina ve tesislerin her türlü bakımını, onarımını yapmak ve gerekli malzeme desteğini sağlamak.

Kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin korunmasını sağlamak, bu amaçla bakım ve onarımını yapmak, korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa etmek.

Su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek, bunun için gerekli baraj ve diğer tesisleri kurmak, kurdurmak ve işletmek; derelerin ıslahını yapmak; kaynak suyu veya arıtma sonunda üretilen suları pazarlamak.

Mezarlık alanlarını tespit etmek, mezarlıklar tesis etmek, işletmek, işlettirmek, defin ile ilgili hizmetleri yürütmek.

İl düzeyinde yapılan plânlara uygun olarak, doğal afetlerle ilgili plânlamaları ve diğer hazırlıkları büyükşehir ölçeğinde yapmak; gerektiğinde diğer afet bölgelerine araç, gereç ve malzeme desteği vermek; itfaiye ve acil yardım hizmetlerini yürütmek; patlayıcı ve yanıcı madde üretim ve depolama yerlerini tespit etmek, konut, işyeri, eğlence yeri, fabrika ve sanayi kuruluşları ile kamu kuruluşlarını yangına ve diğer afetlere karşı alınacak önlemler yönünden denetlemek, bu konuda mevzuatın gerektirdiği izin ve ruhsatları vermek.

Sağlık merkezleri, hastaneler, gezici sağlık üniteleri ile yetişkinler, yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmek, geliştirmek ve bu amaçla sosyal tesisler kurmak, meslek ve beceri kazandırma kursları açmak, işletmek veya işlettirmek, bu hizmetleri yürütürken üniversiteler, yüksek okullar, meslek liseleri, kamu kuruluşları ve sivil toplum örgütleri ile işbirliği yapmak.

Merkezî ısıtma sistemleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek.

Afet riski taşıyan veya can ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturan binaları insandan tahliye etmek ve yıkmak.

Büyükşehir belediyesi, ilçe ve ilk kademe belediyelerinin imar uygulamalarını denetlemeye yetkilidir. Denetim yetkisi, konu ile ilgili her türlü bilgi ve belgeyi istemeyi, incelemeyi ve gerektiğinde

bunların örneklerini almayı içerir. Bu amaçla istenecek her türlü bilgi ve belgeler en geç onbeş gün içinde verilir. İmar uygulamalarının denetiminde kamu kurum ve kuruluşlarından, üniversiteler ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından yararlanılabilir.

 

Evet, görüldüğü gibi büyükşehir olmanın hem sancıları fazla hem de yararları…Büyükşehir başkanının ve ekibinin işi hiç de kolay görünmüyor. Ama hızlı, atik, sağlam ve denetlenebilir bir palan ve programla çalışılabilinirse, büyükşehir bir nimettir. Bakalım geçen dönemde iyi bir sınav veren il belediyemiz, büyükşehir hizmetinde de bu güvenini koruyabilecek mi? Ben, şu anda büyükşehir hizmetini en iyi şekilde sağlayabilecek bir ekip kurulduğunu düşünüyorum. Şimdi sıra uygulamada…

Büyükşehire ve kentimize yakışır bir hizmeti dört gözle bekliyoruz. Çağdaş ve ilerlemiş bir toplum için, büyükşehir beledimize ihtiyacımız olduğunu bilmemiz lazım. Aynı zamanda büyükşehir belediyemizin de, çağdaş ve ilerlemiş bir hizmet verebilmesi için, halkın büyük desteğine ihtiyacı olduğunu bilmemiz lazım. Bu yüzden, bir bakıma halk ve halka hizmet, belediyeciliğin en önemli unsurudur. Unutulmaması gerekir ki belediye, devletin küçültülmüş halidir. Yani aynı zamanda bizim bir Van Devletimiz var.

Haydi bakalım o zaman, çelik gibi sağlam iradeler iş başına!